اساطیر یا افسانههای ایران به مجموعهٔ افسانههای ایرانیان اشاره میدارد.
این افسانهها ریشه آریایی داشته و تا میزان بسیار بالایی میان اقوام ایرانی و هندی وجه اشتراک دارد.
افسانههای ایران از یک اصل و منشأ آریایی مشتق شده و تفاوتهای محیطی ایران و هند و
نیز فرهنگ متفاوت بومیان ایران و آریاییان ایرانی مهاجرت کرده به هند تفاوتهایی میان
اساطیر هندی و ایرانی موجب شدهاست. آنچه از کهن ایرانی امروزه باقیمانده بیشتر به اوستا بازمیگردد.
در آغاز هزاره یکم پیش از میلاد زرتشت اصلاحاتی را در عقاید و در پی آن اساطیر ایرانی پدیدآورد.
با این وجود در قسمتهای متاخر اوستا مانند یشتها عقاید و باورهای پیش از زردشت ایرانیان وارد دین شده
که به عنوان منشأ و منبع شناخت اساطیر ایرانی بکار میرود. این اساطیر مبتنی بر دوبنگرایی و مظاهر خوب و بد
بوده و تاریخ روایی خاصی دارند که از تاریخ ثبت شده سرزمین ایران متفاوت است. اساطیر ایران بجز اساطیر
منعکس شده در اوستای متاخر به صورت محدود در سنگنبشتههای فارسی باستان و متون غیر ایرانی به ویژه یونانی آمدهاست.
همچنین ایرانیان اساطیر متفاوت اما همریشه دیگری با اساطیر اوستایی داشتهاند که شامل اساطیر مانوی و زروانی
و مهرپرستی میشود. تاریخ اساطیری ایران نیز از دوره اشکانیان و سپس ساسانیان ثبت و بعدها
به فارسی و عربی ترجمه شد. شاهنامه فردوسی مهمترین منبع شناخت تاریخ ایران است.
آریاییها اقوامی بودند که از نخست در در داخل فلات ایران زندگی میکردند.
بعدها دستهای از آنها به هند و دستهای دیگر به سوی قفقاز و سپس اروپا کوچیدند.
گروهی از این اقوام به نام پارتها در مناطق شمال شرقی ایران (خراسان و گرگان امروزی) ساکن شدند
و گروه دیگری که ماد و پارس نامیده میشدند، به سوی سرزمینهای جنوب غربی حرکت کردند
(در اواسط قرن نهم پیش از میلاد، آشوریهای عراق برای نخستین بار، از سرزمین پارسوآ به عنوان دشمن
همسایه در کتیبههای خود یاد کردهاند. پژوهشگران نیز بر پایه این اسناد نتیجه گرفته آمد که احتمالاً مادها و
پارسها ابتدا در شمال غربی ایران ساکن بودهاند و بعدها به دلایلی به سرزمینهای جنوبی رفتهاند) و در نهایت مادها
در نزدیکی همدان و پارسها در استان فارس امروزی مستقر شدند. پس از قدرت گرفتن مادها و پارسها، قبایل
مختلف دیگری از آریاییها هر کدام قلمرو کوچکی را به خود اختصاص دادند. از میان اقوام شناخته شده آن
دوران میتوان به مانناییها، اورارتوها و لولوبیها اشاره کرد که در اوایل هزاره اول پیش از میلاد، حکومتهای
مستقلی در شمال غربی ایران تشکیل داده بودند. گروههای دیگری در مارلیک گیلان، حسنلوی آذربایجان،
زیویهٔ
کردستان و… وجودداشتند که مدت کوتاهی در شمال و غرب ایران ساکن شدند.
ما ابتدا بهطور خلاصه به این اقوام پرداخته و سپس ادامهٔ بحث را پی میگیریم.
منبع اصلی سایت
تاناکورا
درباره این سایت